Roztocza z rodzaju Tropilealaps spp. stanowią potencjalne zagrożenie dla polskiego pszczelarstwa. Choć ich obecność na terenie naszego kraju w tym momencie jest mało prawdopodobna, to przy postępujących zmianach klimatu możemy spodziewać się rozprzestrzenienia tego bardzo niebezpiecznego pasożyta.

Obecnie Topilealaps występuje w Azji południowo-wschodniej. Jego pierwotnym gospodarzem jest głównie pszczoła olbrzymia (Apis dorsata). W latach 60 ubiegłego wieku doszło do przełamania bariery gatunkowej i przejścia roztoczy na pszczołę miodną (Apis melifera).
Obecnie znamy cztery gatunki Tropilealaps:
1. T. clareae
2. T. mercedesae
3. T. koenigerum
4. T. thaii
Zagrożenie dla pszczoły miodnej stanowią dwa pierwsze, przy czym T. clareae uważany jest za podstawowego winowajcę wysokich strat rodzin pszczelich w Azji.

WYGLĄD

Tropilealaps jest wyraźnie mniejszy od warrozy. Jego ciało jest brązowe, dłuższe, ale węższe, o wymiarach 1 mm długości na 0,6 mm szerokości, posiada 4 pary odnóży. Po plastrze porusza się dość szybko.

CYKL ROZWOJOWY

Podobnie jak u Varroa destructor rozwój odbywa się na czerwiu. Samica wchodzi do komórki z larwą najczęściej na około 10 godzin przed zasklepieniem. Przy braku czerwiu w odpowiednim wieku może wchodzić wcześniej. Nie ma zgodności co do tego, czy z pierwszego jaja wykluwa się samiec, czy też samiec może pojawiać się w dowolnej kolejności. Jest pewne, że samce wychodzą z samicami wraz z młodą pszczołą.
Czas trwania rozwoju pod zasklepem jest różny i zależy od lokalizacji geograficznej. W Chinach wynosi niecałe 5 dni, a w Tajlandii niewiele ponad 8,5 dnia. W jednej komórce może powstać 14 dojrzałych osobników i 10 nimf. Czerw, na którym rozwija się pasożyt, najczęściej ginie.
Samice są gotowe do rozrodu już po kolejnych dwóch dniach, a ich dojrzewanie może prawdopodobnie zachodzić pod zasklepem.

Faza foretyczna jest bardzo krótka i ocenia się, że może wynosić od 12 do 36 godzin. Najczęstszym miejscem, w którym po wyjściu z komórki umiejscawia się na pszczole T. clareae, jest przewężenie pomiędzy tułowiem a odwłokiem. Zdolność przeżycia poza czerwiem ocenia się od 2 do 15 dni. Przy czym większość osobników Tropilaelaps ginie po około 2 dniach. Powodem tego jest przypuszczalnie brak możliwości pobierania pokarmu na dorosłej pszczole.
Za pokarm Tropilelaps uważa się hemolimfę, ale wymaga to potwierdzenia.

ZAGROŻENIE

Tropilaelaps będzie stanowił olbrzymie zagrożenie, jeżeli dostanie się do naszego kraju. Tak wielka zjadliwość zależy głównie od bardzo dużego potencjału rozrodczego, krótkiej fazy foretycznej, która umożliwia uniknięcia kontaktu z lekami/pestycydami lub też ekspozycja jest na tyle krótka, że pasożyt ma możliwość bardzo szybkiego wytworzenia oporności.
Zagrożenie może także, być nasilone przez istnienie równoczesnych inwazji Varroa destructor i Tropilealealaps spp.

LECZENIE

Leczenie w krajach azjatyckich odbywa się poprzez bardzo silne rozczerwiania matki. Ma to na celu uzupełnienie strat młodych pszczół w wyniku inwazji. Możliwe jest również wytworzenie stanu bez czerwia w rodzinie przez co najmniej 4 dni.

BIBLIOGRAFIA:

• http://www.piwet.pulawy.pl/lims-files/wn.file/wn.file.00001573.45ca1d224fb0223c3ac72019ec9afe243d11e029.pdf
• https://www.youtube.com/watch?v=p34t9JKadqI
• http://www.medycynawet.edu.pl/images/stories/pdf/digital/2001/200101024028.pdf
• Atlas chorób pszczół; G. Topolska, A. Gajda, U. Imińska; wyd. 2018
• Choroby pszczół; Z. Gliński,K.Kostro,D. Luft-Deptuła; wyd. 2006
• Choroby owadów użytkowych; B. Tomaszewska, P. Chorbiński wyd. 2013

lek. wet. Andrzej Migrała 

specjalista chorób owadów użytkowych 

technik pszczelarstwa