PRZYCZYNA

Pierwotniakiem, który wywołuje chorobę pełzakowatą, jest Malpighamoeba mellificae. Pasożyt występuje w dwóch formach przetrwalnikowej, czyli cysty i troficznej, czyli pełzaka.
Cysty są okrągłe z widocznymi dwoma jądrami i grubą otoczką. Stanowi formę przetrwalnikową dlatego w środowisku może przetrwać około 6 miesięcy. Wielkość jest zbliżona do spor Nosema spp. i wynosi 5-7 um. Z kolei pełzak ma zmienny kształt, wytwarza nibynózki, a jego cytoplazma jest podzielona na dwie strefy ektoplazmę – zewnętrzną i endoplazmę – wewnętrzną.

PRZEBIEG

Zakażenie następuje przez spożycie przez pszczoły zanieczyszczonego cystami pokarmu zarówno pyłkowego jak i miodu. W jelicie środkowym następuje uwolnienie z cysty pełzaka, który dostaje się do cewek wydalniczych. Początkowo pobiera pokarm z powierzchni komórek nabłonkowych, z czasem wnika nibynóżkami pomiędzy komórki. Rozmnażanie następuje przez prosty podział.
Najczęściej po wyczerpaniu substancji pokarmowych następuje tworzenie cyst. W skrajnych sytuacjach cysty mogą wypełniać ściśle całe światło cewki, powodując spłaszczenie i utratę rzęsek przez komórki nabłonkowe cewek, co w znaczący sposób upośledza funkcję cewek.

OBJAWY

Choroba pełzakowa występuje głównie na wiosnę i w czasie zimowli. Przebieg zwykle jest łagodny i na początku słabo zaznaczony. Chore pszczoły są mało ruchliwe, zbijają się w grupki na plastrze, niechętnie się poruszając, ustają loty pszczół. Pojawia się żółta, wodnista biegunka co prowadzi do zabrudzenia plastrów wnętrza, wylotka i najczęściej przedniej ściany ula. Rodzina szybko słabnie. Patognomicznym objawem są konwulsyjne ruchy ciała chorych pszczół, przy których obserwuje się wynicowanie końcowego odcinka jelita tylnego.

LECZENIE

Brak jest leczenia, a czynności polegają głównie na polepszeniu stanu higieny rodziny oraz podaniu ciepłej wody.
Diagnostyka różnicowa
– nosemoza
– chroniczny paraliż pszczół
– nadmierne spożycie spadzi
– choroba wiciowcowa

BIBLIOGRAFIA

• Choroby owadów użytkowych; B. Tomaszewska, P. Chorbiński wyd. 2013
• Atlas chorób pszczół; G. Topolska, A. Gajda, U. Imińska; wyd. 2018
• Choroby pszczół; Z. Gliński,K.Kostro,D. Luft-Deptuła; wyd. 2006
• https://issuu.com/hariharadhikari/docs/

lek. wet. Andrzej Migrała

specjalista chorób owadów użytkowych 

technik pszczelarstwa