Zapylacze

Choroby wirusowe

Chroniczny paraliż pszczół

łac. Paralysis chronica apium

ang. Chronic paralysis of bees, CBPV

PRZYCZYNA

Choroba wywoływana przez wirus chronicznego paraliżu. Chorują przede wszystkim pszczoły dorosłe ze wszystkich kast. Wirus występuje w ciele pszczół w różnych tkankach, ale w największej ilości spotyka się go w gruczołach gardzielowych, nabłonku jelita środkowego i zwojach nerwowych.
Zakażenie następuje w trakcie przekazywania przez pszczoły pokarmu – trofalaksa. Drugą znacznie ważniejszą drogą zakażenia są uszkodzenia pancerza – np. rany po wyłamanych włoskach. Zakażenie pokarmowe zwykle nie doprowadza do wystąpienia choroby w przeciwieństwie zakażenia przez rany. Istnieją informacje o przekazywaniu wirusa droga transowarialną (przez jajo) w takim układzie matka jest nosicielką wirusa.
Wirusa wykryto również u mrówki rudnicy (Formica rufa) i mrówki gmachówki (Componotus vagus), obarcza się je odpowiedzialnością za przenoszenie wirusa i tworzenie dla niego rezerwuaru.

OBJAWY

Chroniczny paraliż pszczół najczęściej występuje w miesiącach wiosennych. Wszystkie opracowania dotyczące tej choroby są zgodne co do przebiegu schorzenia. Występują dwie formy:

I porażenna, kiedy pszczoły tracą zdolność ruchu i pełzają przed ulem, często skrzydła są rozstawione nienaturalnie na boki, a odnóża, skrzydła i odwłok mogą drżeć. Często odwłok pszczół jest rozdęty. Z powodu ciągłego pobierania pokarmu i silnego wypełnienia wola. Zanim chore pszczoły trafiają przed ule, skupiają się w cieplejszych miesiącach gniazda. Często chore pszczoły próbują wspinać się na źdźbła traw. Aż w końcu giną.
W II formie, w której pszczoły nazywa się czarnymi rabusiami, tracą owłosienie stając się czarne. Często aż błyszczą. Najprawdopodobniej przez zmianę zapachu strażniczki ze swojej rodziny rozpoznają je jako obce i w związku z tym nie są wpuszczane do ula.
Często obserwowane jest kilkanaście pszczół próbujących dostać się na wylotek co sprawia wrażenie rabunku. Forma ta również kończy się śmiercią pszczół.

W dalszym przebiegu jedna z form zaczyna dominować co zależy od genotypu zaatakowanych pszczół. W wyniku słabej inwazji często brak jest widocznych objawów, a pszczoły giną poza ulem. Wirus chronicznego paraliżu pszczół nie nie został bezpośrednio połączony z występowaniem warrozy w rodzinie, mimo że infekcja przenosi się poprzez uszkodzenia powłok ciała pszczoły. Jednak w trakcie zwalczania zwrócić należy szczególną uwagę na sposób i metody leczenia warrozy.

ZAPOBIEGANIE

W związku, z tym że wirus najefektywniej zakaża pszczoły poprzez uszkodzenia powłok ciała, szerzeniu się choroby sprzyjają okresy złej pogody, kiedy pszczoły są przez dłuższy czas stłoczone w ulu. W związku z tym należy zapewnić pszczołom odpowiednią przestrzeń w tym czasie.
Także, przepszczelenie terenu gra role w szerzeniu chronicznego porażenia pszczół. Reasumując należy unikać niepotrzebnego stłoczenia pszczół zarówno w ulu, jak i na pastwisku pszczelim.
Warto także wymienić matkę na młodą oraz przyłożyć jak najwięcej uwagi do zwalczania warrozy.
Jeśli już widzimy chorobę należy zapewnić pszczołom jak najlepsze warunku – przede wszystkim ścieśnić gniazdo i podkarmić ciepłym syropem.

ROZPOZNANIE

Chroniczny paraliż pszczół jest rozpoznawany przede wszystkim poprzez badania laboratoryjne:
– AGID
– PCR
Do badań najwłaściwsze są pszczoły wykazujące objawy choroby.

W diagnostyce należy wziąć pod uwagę:
nosemoze – rozdęcie odwłoków i pełzanie przed wylotkiem
– oraz zatrucia – pełzanie przed wylotkiem i pora roku.

 

lek. wet Andrzej Migrała 

specjalista chorób owadów użytkowych

technik pszczelarstwa